بررسی اثر آبیاری با فاضلاب صنعتی و زئولیت پتاسیمی بر نگهداشت و انتقال نیترات در خاک لومی شنی

استفاده از پساب فاضلاب در کشاورزی در سالهای اخیر مورد توجه فراوانی قرار گرفته است. از طرفی در استفاده از این پسابها بایستی تدابیری اتخاذ نمود که ضمن افزایش تولید و کیفیت محصولات کشاورزی از اثرات نامطلوب آن مانند آلوده کردن محیط زیست، خاک، آبهای زیرزمینی و... کاست. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر زئولیت پتاسیمی در جذب و نگهداری یونهای نیترات، کلسیم، منیزیم و سدیم در شرایط آزمایشگاهی و خاک اشباع با چهار تیمار شاهد و کاربرد 2، 4 و 6 گرم زئولیت در کیلوگرم خاک به صورت طرح بلوکهای کاملا تصادفی از طریق رسم منحنیهای رخنه در ستونهای خاک انجام شد. همچنین میزان تاثیر زئولیت بر یون نیترات به عنوان یک آنیون در مقایسه با کاتیونهای تک طرفیتی و دوظرفیتی سدیم، کلسیم و منیزیم مورد بررسی قرار گرفت و آبشویی این یون به عنوان یک آنیون به وسیله مدل hydrus-1d در ستونهای خاک شبیه سازی شد. پساب فاضلاب کارخانه شکر با بار ثابت آبی 1 سانتیمتر و به مقدار 8 حجم تخلخل، به سطح ستونهای خاک اعمال شد. غلظت یونهای نیترات، کلسیم، منیزیم و سدیم در 21 حجم تخلخل اندازه گیری شد و منحنیهای رخنه مربوط به هر یک از یونها در تیمارها و تکرارهای مختلف ترسیم گردید. افزایش زئولیت پتاسیمی به خاک باعث کاهش انتقال یونهای نیترات، کلسیم و منیزیم و سدیم در خاک شد. برای تیمار شاهد و کاربرد 2، 4 و 6 گرم زئولیت در کیلوگرم خاک مقدار نیترات خارج شده از ستون خاک به ترتیب 85، 73، 68 و 65 درصد میزان نیترات ورودی به دست آمد. همچنین این مقادیر برای یون کلسیم به ترتیب برابر 50، 33، 23 و 18 برای یون منیزیم برابر 52، 39، 29 و 23 و برای یون سدیم برابر 77، 63، 57 و 52 درصد اندازه گیری شد. در این پژوهش از مدل hydrus-1dو نیز توانایی معادله جریان روان- پخشیدگی (cde) در شبیه سازی انتقال یون نیترات درخاک سندی لوم استفاده شد. ضرایب پخشیدگی و انتشار از طریق مدل سازی معکوس برای یون نیترات تعیین گردید. نتایج شبیه سازی حرکت نیترات با مدل hydrus-1d در خاک نشان داد که این مدل برآورد خوبی از انتقال نیترات در خاک دارد. دامنه ضریب همبستگی بین مقادیر شبیه سازی شده و آزمایشگاهی بین 94/0 تا 97/0 در تیمارها و تکرارهای مختلف محاسبه شد و مقدار بالای این ضریب نشان داد که برآورد مدل (cde) به مقادیر اندازه گیری شده بسیار نزدیک بوده است. بنابراین نتیجه گیری شد که مدل (cde) در خاک های دست خورده کارایی خوبی دارد. همچنین مدل (cde) نشان داد که افزایش کاربرد زئولیت باعث کاهش ضریب پخشیدگی و افزایش ضریب انتشار آبی یون نیترات در خاک میشود.